Към текста

Метаданни

Данни

Включено в книгата
Година
(Пълни авторски права)
Форма
Приказка
Жанр
  • Няма
Характеристика
  • Няма
Оценка
5,5 (× 2 гласа)

Информация

Сканиране
Dave (2014 г.)
Разпознаване и корекция
filthy (2014 г.)

Издание:

Автор: Ангел Каралийчев

Заглавие: Българчета

Издател: ИК „Хемусъ“

Град на издателя: София

Година на издаване: 1942

Тип: сборник разкази; приказки

Националност: Българска

Печатница: „Изгрѣвъ“

Художник: Вадим Лазаркевич

Адрес в Библиоман: https://biblioman.chitanka.info/books/2616

История

  1. — Добавяне

Трайчовата мама думаше:

— Не закачай, сине, юрдечкитѣ! Много си лошо момче. Въ сърдцето ти нѣма капка милость!

Трайчо ронѣше трохи и мамѣше глупавитѣ юрдечки.

— Па-па-па!

Щомъ малкитѣ юрдечки съ протегнати шии наближиха рѫката му — Трайчо хвана най-първата, стисна я за шията, издигна я нагоре и започна да я клати. Тогава се втурна старата юрдечка да спаси чедото си.

— Разбойникъ! — засъска тя и го захапа за босия кракъ.

Трайчо пустна юрдечето, изхвръкна на улицата и побѣгна къмъ рѣката.

Като стигна моста, злото момче се наведе, грабна единъ камъкъ и го закити къмъ едно юрдечи стадо, което мирно плуваше въ водата. Изплашенитѣ юрдечки разпериха несрѫчнитѣ си криле и се пръснаха.

— Трайчо, — обади се нѣкой задъ гърба му. — Ти ли си?

— Азъ съмъ, дѣдо Вълко. Какво си понесълъ въ бремето?

— Малко жито нося. Отивамъ да го смѣля на воденицата. Дотежа ми, затуй го сложихъ тукъ — да си поема дъхъ, но сега нѣма кой да ми го повдигне. Ела, синко, да ми помогнешъ!

Трайчо подхвана бремето и докато извика: хопъ! — дѣдо Вълко го метна на гърба си. Изпъшка и закрета мудно по пѫтеката къмъ воденицата. Той крачеше пригърбенъ и често се спъваше, защото очитѣ му виждаха слабо. Едната връвь на царвула му се бѣше развила.

Намѣсто да грабне бремето отъ стареца и да го отнесе къмъ воденицата, Трайчо мислѣше каква пакость да направи на стареца. Да му застѫпи ли връвьта, или да го препъне съ нѣкоя вършина.

— Не, друго ще направя! — рече си той и очитѣ му свѣтнаха.

Извади джобното си ножче, отвори го и се затече следъ дѣда Вълка. Крадешкомъ приближи и рѣзна човала съ острието. Житото шурна като червенъ ручей следъ стареца. Дѣдо Вълко нищо не угади, но докато стигне до воденицата — всичкитѣ зърна изтекоха. Спустнаха се рой врабчета и ги изкълваха.

Трайчо хвърли още два-три камъка следъ юрдечкитѣ и запраши къмъ кѫщи. Вечерьта неговиятъ баща се прибра цѣлиятъ побѣлѣлъ отъ брашнянъ прахъ. На трапезата Трайчовата мама попита:

— Какви новини носишъ отъ воденицата?

— Остави се, — отвърна бащата, — много ми домѫчнѣ за дѣда Вълка. Сиротниятъ старецъ, нали си има само една ябълка. Отръскалъ всичкия плодъ, събралъ две кринчета ябълки и ги замѣнилъ съ жито. Неговиятъ съседъ Радулъ му напълнилъ бремето съ жито срещу ябълкитѣ. Тръгналъ старецътъ съ бремето за воденицата, но по пѫтя единъ проклетникъ му срѣзалъ съ ножъ човала, и житото изтекло. Пристигна на воденицата и започна да плаче като дете. Нали е самотенъ човѣкъ — нѣма кой да му помогне.

— Ами кой му е пробилъ бремето?

— Не зная. Да го зная, ще му пречупя рѫката.

Трайчо преглътна съ мѫка залъка си и стана.

— Кѫде отивашъ? — попита бащата.

— Спи ми се. Ще легна.

— Хайде лѣгай, че утре ще ставаме рано. Отиваме въ града на пазаръ. Тамъ ще ти купя сандалки. Вдругидень ще тръгвашъ на училище.

Трайчо се мушна подъ юргана и се замисли за дѣда Вълка. Стои сега старецътъ, седналъ на прага, и сълзитѣ му текатъ… Изведнажъ нѣкой го ритна силно и извика:

— Ставай!

Трайчо се надигна. Презъ отворения прозорецъ грѣеше пълната есенна месечина. До прозореца, изправенъ, черъ като дяволъ, стоеше дѣдо Вълко. Въ лѣвата си рѫка държеше бремето, а съ дѣсната стискаще една чепата дрѣновица.

— Влизай въ човала! — изкрещѣ старецътъ, и отъ очитѣ му изскочиха искри.

Трайчо не искаше да влѣзе, но като видѣ чепатата тояга — покорно се намъкна въ човала. Дѣдо Вълко го метна презъ рамо и закрачи. Трайчо се опита да извика за помощь, но гласътъ му се бѣше схваналъ отъ страхъ. Старецътъ го отнесе бързо на воденицата. Ритна съ кракъ вратата и влѣзе. Вѫтре бѣше пусто. Само воденичниятъ камъкъ се въртѣше лудешката.

— Като нѣмамъ жито — тебе ще смѣля! Ти ми пропилѣ храната. Влизай въ коша!

И дѣдо Вълко изтърси Трайча въ воденичния кошъ. Трайчо се опита пакъ да извика, но не можа да изкара нито единъ звукъ. Езикътъ му бѣше онѣмѣлъ. Воденичниятъ камъкъ го подхвана и го превърна завчасъ на прахъ. Дѣдо Вълко пое съ рѫка малко прахъ и поклати замислено глава:

— Жалко, — рече той, — отъ туй зло момче намѣсто брашно излѣзоха трици.

И като изсипа трицитѣ пакъ въ бремето, той го понесе къмъ кѫщи. На двора го посрещнаха цѣло ято юрдечки.

— Гладни сме! — заговориха юрдечкитѣ.

— Ей сега дѣдо ще си ги нахрани! — отвърна дѣдо Вълко и изтърси трицитѣ въ едно корито. Забърка ги съ топла вода и покани юрдечкитѣ:

— Лапайте!

Още единъ пѫть се опита Трайчо да нададе викъ — но не можа нищо да каже, защото нѣмаше уста…

Събуди се разтреперанъ като листъ. Пи една вода, разбра, че не е превърнатъ на трици и излѣзе на двора. Тамъ баща му стѣгаше колата за пазаръ.

— Тате, — попита Трайчо, — съ паритѣ отъ чифтъ сандали може ли човѣкъ да купи две кринчета жито?

— Разбира се, — отвърна бащата. — Защо питашъ?

— Защото азъ пробихъ снощи бремето на дѣда Вълка. Азъ съмъ виновенъ и за да изкупя вината си, решихъ да се откажа отъ сандалитѣ. Ти купи две кринчета жито на дѣда Вълка, а пъкъ азъ ще походя босъ, докато паднатъ дъѫдоветѣ.

Бащата се развълнува. Той помилва сина си по главата и рече:

— Знаехъ, сине, че ти имашъ добро сърдце и ще се разкаешъ. Готовъ ли си да тръгваме на пазаръ? За дѣда Вълка не бери грижа. Снощи азъ му напълнихъ бремето. Дадохъ му отъ моето брашно.

Край